Selamat Datang di Ruang Pajang Cipta Karya Sastra (Puisi, Cerpen, Drama, Artikel, dan Catatan Budaya) =============================================================================

Senin, 31 Januari 2011

Sengpéngot Satua bawak: I Madé Sugianto


Miribang karma phalané majalan. Nyén ja engsap tekén kawitan pastika nepukin buut. Unduké ené nibénin kulawarga Putu Nonik. Uli dugas ngantén nganti ngelah pianak dadua, luh muani, tur bajang truna tusing nawang madan mulih ka jumah kurenané di Téjakula. Yadiastun ada rerainan gumi, Galungan lan Kuningan, bilih-bilih Pagerwesi cara di gumi Buléléngé. Jeg Putu Nonik ajak pianak-pianakné tusing taén mulih ka Téjakula. Jeg setata nempil jumah tuané di Legian. Kéto masé muaniné, milu nepil jumah matuané. Yén alih sulur, kurenané Putu Nonik ané madan Ketut Nonok tusing nyentana. Bilih-bilih di jumah matuané ada anak muani, pratisentana matuané. Kéwala ya takut ajak luhné, yén sing baanga mulih ka Buléléng, jeg pasti satinut.
Dugas dina Saniscara, 4 September tumbén Ketut Nonok ajak kulawargané pulang kampung. Sawiréh jumahné di Téjakula ring dina Soma 6 Septmber 2010 ada anak ngantén lan mesangih. Bilih-bilih pianakné ka dadua, ané madan Putu Wati lan Kadék Budi bareng masangih. Tiyang ané mapisaga ajak Putu Nonik di Legian maan masé uleman, raos cara janiné undangan resépsi. Tiyang luas ka Téjakula sareng kutus diri, papitu nyaman-nyamané Putu Nonik ané maumah senatah di Legian. Tiyang padidi ané anggona pisaga. Luas ka Téjakula tiyang nyarter réntcar. Semeng jam kutus sampun majalan. Seksek lidek asané awaké negak maseksek di tengah kijangé. Ngeliwatan Désa Batunya, di Baturiti nganti di Bedugul, liu rombongané utah-utah sawiréh jalané menék maimbuh liu nepukin péngkolan. Neked di sisin danau Beratané rombongané marérén, negtegang bayu apanga segeran buin bedik.
Liu rombongané meli bakso lan ‘jagung bakar’ anggon ngilangan seneb basang. Tiyang paling lén padidi, numbas ‘siomay’. Nanging lacur, dugasé numpang mobil tusing ngutah, suwud ngajeng ‘siomay’ tiyang payu mabuk, uwék-uwék. Onyang timpalé ngedékin. Suwud negtegan bayu di sisin danau Beratan sané dingin, tiyang lan rombongan ngelanturang pajalan. Uli di Pancasari nganti di Gitgit, buin timpal-timpal tiyangé seneb-seneb tur utah-utah. Ngaliwatin jalan menék tuun di Gitgit, ngantos di kota Singaraja, mara merasa luwung. Timpal-timpalé pules ngengkis. Kéto masé tiyang engsap di pejalan. Tau-tau suba neked diwangné Ketut Nonok.
Tuwun uli mobil, tiyang lan rombongan ngojog ke balé gedé kasambut bapane Ketut Nonok. Tiyang, matuané Ketut Nonok luh muani, Mé Adé, Métut, Méman, Méayan, Nang Adé kadurusang negak olih panglingsir Ketut Nonoké. Tiyang lan rombongan, asapunika taler penglingsir drika maplawa barak, ngendong, di balé gedé. Ngortoang sakancan gatra indik buut di panegaran iragané, Indonésia. Uli film mirip artis, Jero Markus ngantos Malaysia bakat anggén bantang carita. Méméné Ketut Nonok teka ngabaang kopi. Tur matakon, “tiyang makelo nénten kacunduk sareng warang. Nganti engsap inget. Ané cén warang tiyangé?”
“Nika, sané majujuk ningalin cucuné mapandes. Nika ané mabaju kebaya mewarna barak tur mabaju safari putih. Ampurayang belin ajak mbok tiyangé batisné kejokan melali mriki ke Téjakula. Yén sing ada karya, minabang tan polih galah matemu wirasa. Unduké punika, tiyang sakadi adiné nunas ampura!” sautné Nang Ade, pamané Putu Nonik.
“Inggih, tan kenapi. Baas sing taén nyang mulih nyang acepok, nganti cucu suba truna bajang, mara tawang. Akebiasan gedeg masé basangé. Ngelah pianak sing inget tekén kawitan,” saut reraman Ketut Nonoké ané luh, sambilanga nurusang nginem kopi.
Tiyang lan rombongan raris nunas kopi. Kénkén kadén suluré, Mé Adé jeg nadak sara bibihné béngor suwud nginem kopi. Tiyang lan rombongan ané lénan tusing kena. Tuwah ja uli mara teka di Téjakula, ipun ané paling liu ngelah raos, miribang kulawargané ditu ada nak jail, apa buin Ketut Nonok ajak kulawarga tusing nawang taén mulih kampung. To miribang anggoné dadalan lakar nyakitin kulawargané Putu Nonik.
Sledét tiyang, ngancan makelo ngancan nyangetan béngor bibihné Mé Adé. Buina di sisin bibihné empuk-empuk cara anak genit. Nang Adé, kurené Mén Adé, prajani ngelés bungkung tur ngidih yéh putih ané suba inem tiyang.
“Dé, idih yéh putihé anggon penawar. Bungkungé né nak mautama, man pica dugasé nangkil ka Pura Bukit Rangda di Tabanan. Né mara maadan sengpéngot, cetik ané paling kasar, gutil lelipi bungkungéné sing kénkén. Nanang lakar mategar ngubadin,” pitagih Nang Adé, tur nyemak sisan yéh putih ané nu gemel tiyang.
Cingak tiyang Nang Adé, ngelus bungkung tur nyelebang bungkungé ento di gelasé. Risamping ento, ipun masé mesuang roko akatih. Nganti cekoh-cekoh ipun dusdus andus mara suwud kemak-kemik.
“Méméné, né inem. Buin jep gén seger. Kopi ané daar mara to tuwah misi sengpéngot, cetik paling kasar, paling enduké. Né gén anggon penudané pasti seger oger mawali kajati mula,” ucap Nang Adé tur ngenjuhin yéh ané suba kajampi-jampi.
Mé Adé laut nginem yéhé ento. Sajan, empukné ngancan ilang. Sakéwala bibihné nu béngor. Dugasé nu empuk-empuk, Mé Adé naanang sakit, gargar gerger nanggehan genit. Suwud nginem yéh putihé, suwud nyakit, empuk ngancan ilang sakéwala nu bibihné béngor.
“Nah tegarang buin cepok, ada mirib mantra ané kuangan. Suba mabukti mara bedik, empuké ngancan ilang,” ucap Nang Adé tur nyemak gelasé ané nu misi yéh putih buin bedik. Buin Nang Adé mesuang roko akatih, kanyit. Kemak-kemik memantra, suba cekoh-cekoh dusdus andus mara suwud. Gelasé misi yéh laut enjuhina. Mé Adé laut nginem. Makelo ngantos, sing ada réaksi. Bibihné nu béngor.
Méméné Ketut Nonok laut teka tur nanjén ngajeng, sawiréh suba kasagiang di paon. Tiyang lan rombongan kimud, maimbuh takut lakar kena sengpéngot. Suwud ngajeng bibihé béngor. Tusing ada nak bani bangun. Onyang saling tulih, saling sledét.
“Mriki dumun ngajeng. Sampun tengai, napi malih uli semengan luas mriki, pamargi saking Legian ngantos Téjakula sinah sampun leleh, tur Batara Dalemé sampun ngrebéda. Ngiring dumun ngajeng!” piajak méméné Ketut Nonok. “Adi ten ada nyak matangi, ngiring ngajeng dumun!” imbuhné.
“Suksma, tiyang sampun numbas siomay ring Bedugul. Tiyang kantun wareg, bangiang semeton ané tiosan gén. Boya ja kenapi, tiyang ngaturang suksma!” ucap tiyang, alon alon mangdané sang matangun yadnya tan iwang penampén.
“Sampunang nak kéto, ring dija ngenah penyamabrayané yén ten nyak ngidih nasi!” pisautné. “Sampunang jejeh, ajengan diriki sami halal, nénten ja misi cetik!” imbuhné.
“Ampura, niki rombongan tiyangé sampun bibihné bengor,” saut tiyangé kabilbil.
“Yé, dong tiyang salah sasaran niki. Sayuwakti, wédangé sane kasaji wawu madaging cetik. Manahé ngencanin warang lan mantun tiyangé, dong ané tiosan keni. Ampura. Toya niki inem anggén penawar,” ucapné nunas ampura, tur ngenjuhin aqua aturiné Mé Adé.
Mé Adé sané nampi kantun sangsaya.
“Sampunang jejeh, tiyang ané mekarya pastika tiyang sampun ané nuénin penawarné. Durusang inem, apanga mawali kajati mula. Tiyang nunas sinampura santukan sampun salah sasaran!” kénten abetné méméné Ketut Nonok.
Suwud nginem yéh ané enjuhina tekén méméné Ketut Nonok, bibihné Mé Adé sayuwakti mawali kajati mula.
Sambilanga ngajak tiyang lan rombongan ka paon, ipun ngortoang sakit. Sakit ati sawiréh pianakné ané paling kitut uli suwud masakapan, nganti ngelah pianak truna bajang tusing nawang madan mulih. Sabilang rainan gumi Pagerwesi télpon setata ngorang sing baanga mulih tekéning kurenané. “Tiyang dadi nak tua, kelangen masé tekén pianak, mantu lan cucu. Nganti truna bajang, mara tiyang nawang cucu. Dong suba cucu marep kelih di pisaga,” tuturneé
Ipun taler mérbéran unduké nganti ngejinin kopiné cetik. Kenehné nguleng warangne marupa painget apanga nuturin pianakné, tusing némbahang kurenané mulih kampung, mabhakti tekéning leluhur.
“Dong tiyang lek kén semetoné di Legian, sampun nagingin wédangé cetik, maimbuh salah sasaran. Unduké niki ping banget tiyang nunas ampura. Tiyang narka, warang lan mantun tiyange sampun wayah ilmu pangléakané mawinan pianak tiyangé takut tekén somah. Ping kuda tiyang makeneh nyakitin, tusing masé ngidang. Mental, bilih-bilih ngidang ngilegang, ngenénin anak lénan sengpéngot!”.

Tabanan, Sukra Umanis 10 September 2010

Tidak ada komentar:

Posting Komentar